Wigilia Bożego Narodzenia to czas pełen tradycji i rodzinnych spotkań, ale również okres, w którym wielu z nas przestrzega postu. Post wigilijny, choć nie jest nakazany przez prawo kanoniczne, ma w Polsce długą historię i jest głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej. Zrozumienie, dlaczego rezygnujemy z mięsnych potraw w tym szczególnym dniu, pozwala lepiej docenić jego duchowy wymiar.
Czym jest post w Kościele Katolickim?
Post w kościele katolickim jest praktyką religijną polegającą na umiarkowaniu lub całkowitym powstrzymaniu się od spożywania pokarmów, a w szczególności od potraw mięsnych, przez określony czas. Jest to forma ascezy, która ma na celu duchowe oczyszczenie i przygotowanie wiernych na ważne wydarzenia liturgiczne.
W tradycji katolickiej wyróżniamy kilka rodzajów postu:
- Post ilościowy – zakłada on spożywanie jednego pełnego posiłku w ciągu dnia oraz, jeśli jest to konieczne, dwóch mniejszych, które razem nie przekraczają ilości głównego posiłku. Jest on przede wszystkim praktykowany w Środę Popielcową i Wielki Piątek.
- Post jakościowy – polega na rezygnacji z jedzenia mięsa i potraw mięsnych. W Kościele katolickim post jakościowy obowiązuje we wszystkie piątki roku liturgicznego, chyba że wypadają one w święto.
- Post ścisły – łączy w sobie elementy postu ilościowego i jakościowego. Oznacza to znaczne ograniczenie ilości spożywanych posiłków oraz całkowitą rezygnację z mięsa.
- Post eucharystyczny – jest to abstynencja od pokarmów i napojów na co najmniej godzinę przed przyjęciem Komunii Świętej.
Post ma głębokie znaczenie duchowe. Jest okazją do wewnętrznego zastanowienia się, modlitwy i pokuty. W kontekście przygotowań do świąt, jak Boże Narodzenie, post jest sposobem na duchowe przygotowanie się do przeżywania tajemnicy wcielenia Chrystusa. W Polsce, choć post w Wigilię nie jest nakazany przez prawo kanoniczne, jest on tradycyjnie przestrzegany jako wyraz oczekiwania na narodziny Zbawiciela i jakościowego przygotowania do świąt.
Czy obowiązuje post w Wigilię?
Wigilia Bożego Narodzenia w polskiej tradycji jest dniem, w którym wiele osób dobrowolnie przestrzega postu, choć nie jest on formalnie wymagany przez Kościół katolicki jako post ścisły. Post ten ma charakter jakościowy, co oznacza, że zwykle rezygnuje się z potraw mięsnych. Jest to praktyka wynikająca bardziej z lokalnych zwyczajów i kultury niż z oficjalnych przepisów kościelnych. W Polsce post wigilijny jest głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej i jest praktykowany przez wielu wiernych jako forma duchowego przygotowania do świętowania narodzin Jezusa. Tradycyjnie, w tym dniu spożywa się wyłącznie potrawy postne, a głównym posiłkiem jest wieczerza wigilijna, składająca się z dwunastu potraw symbolizujących dwunastu apostołów, które nie zawierają mięsa. Post wigilijny jest również okazją do wyrażenia solidarności z ubogimi i potrzebującymi, przypominając o wartościach takich jak wstrzemięźliwość, umiar i współczucie. Jest to czas, kiedy poprzez prostotę posiłków i skupienie na życiu duchowym, wierni przygotowują swoje serca na przyjęcie duchowego przesłania Bożego Narodzenia.
Kto jest zwolniony z postu w Wigilię?
Zgodnie z obecnymi przepisami Prawa kanonicznego, post w Wigilię nie jest obowiązkowy. Tradycja wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w tym dniu jest głęboko zakorzeniona w polskiej kulturze, ale Kościół katolicki w Polsce nie nakłada już obowiązku zachowania postu w Wigilię. Konferencja Episkopatu Polski zachęca do jego zachowania, ale jest to kwestia indywidualnej pobożności i tradycji, a nie prawnego wymogu. W świetle tych informacji, nie ma formalnego zwolnienia z postu wigilijnego, ponieważ nie jest on nakazany przez prawo kościelne. Każdy wierny może samodzielnie zdecydować, czy będzie przestrzegać postu. Biskupi polscy zachęcają do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w tym dniu, podkreślając jego uroczysty charakter i znaczenie w polskiej tradycji. Warto jednak pamiętać, że zasady postu w Kościele katolickim przewidują wyjątki dla osób, które z różnych powodów nie mogą przestrzegać postu, takich jak dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży, osoby chore oraz osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną. W przypadku Wigilii, zasady te nie mają bezpośredniego zastosowania, ponieważ post nie jest obowiązkowy.
